robots.txt คืออะไร สร้างยังไง และมีความสำคัญกับ SEO อย่างไร

หากคุณกำลังมองหาวิธีทำให้ SEO ติดหน้าแรก การจัดการด้าน Technical SEO ถือเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ โดยเฉพาะการตั้งค่า robots.txt อย่างถูกต้อง robots.txt คือไฟล์ที่ช่วยบอก Search Engine ว่าควรเก็บข้อมูลส่วนไหนของเว็บไซต์บ้าง ทำให้ Google เข้าใจเนื้อหาเว็บไซต์ของคุณได้ดีขึ้นและช่วยเพิ่มโอกาสในการติดอันดับบน Google SERPs ได้ ANGA Mastery จะพาคุณไปทำความรู้จัก robots.txt อย่างลึกซึ้ง ทั้งความสำคัญ ข้อดี ข้อควรระวัง วิธีสร้าง วิธีตรวจสอบ ไปจนถึงคำสั่งและสคริปต์ที่คุณไม่ควรพลาด ใครที่กำลังมองหาคอร์สเรียนการตลาดที่เจาะลึกเรื่องนี้อยู่ ลองมาอ่านบทความนี้ดูก่อน ถ้าอยากรู้เรื่องการทำ SEO ในเชิงที่ลึกขึ้นก็สามารถลงคอร์สเรียน SEO เพิ่มเติมได้

robots.txt คืออะไร

robots.txt คือไฟล์พิเศษที่ถูกจัดเก็บไว้ในโฟลเดอร์หลัก (Root Directory) มีลักษณะเป็นไฟล์ข้อความหรือสคริปต์ มีหน้าที่ในการกำหนดคำสั่งและระบุข้อจำกัดให้แก่ Search Engine Bot หรือที่เราคุ้นเคยกันอย่าง Googlebot ซึ่งเราระบุได้ว่า Googlebot สามารถเข้าถึงและเก็บข้อมูลจากส่วนใดบนเว็บไซต์ได้บ้าง รวมถึงสามารถระบุได้ว่าส่วนในที่ไม่ต้องการให้ Googlebot เข้าไปเก็บข้อมูลบ้าง

เมื่อ Googlebot เข้ามาที่เว็บไซต์ จะทำการตรวจสอบไฟล์ robots.txt ก่อนเป็นอันดับแรก เพื่ออ่านคำสั่งและพิจารณาว่าควรเก็บข้อมูลจากส่วนใดบ้าง ทั้งนี้ robots.txt ไม่ได้ใช้ทำให้ Google ไม่ดึงเอาหน้าเว็บของเราไปแสดงผลบน Google Search แต่อย่างใด ถ้าคุณต้องการไม่ให้หน้าเว็บแสดงบนผลการค้นหา แนะนำให้ใช้คำสั่ง noindex เพื่อสั่งไม่ให้จัดทำดัชนีแทน

robots.txt ใช้ทำอะไร สำคัญกับ SEO อย่างไร

robots.txt เป็นเครื่องมือสำคัญในการจัดการวิธีที่ Search Engine Bot เข้าถึงและรวบรวมข้อมูลจากเว็บไซต์ของคุณ โดยปกติแล้ว Bot จะเข้ามาค้นหาและจัดทำดัชนีข้อมูลทุกส่วนของเว็บไซต์โดยอัตโนมัติ การใช้ robots.txt ช่วยให้คุณควบคุมส่วนที่ต้องการให้ Bot เข้าถึงได้ และส่วนที่ควรจำกัดการเข้าถึง เช่น ข้อมูลส่วนตัวของสมาชิก หน้าแอดมิน หรือเอกสารภายในองค์กร

ถ้าถามว่า robots.txt สำคัญกับการทำ SEO (Search Engine Optimization) ไหม? บอกเลยว่าสำคัญมาก เพราะมันช่วยให้เว็บไซต์ของคุณได้รับการจัดอันดับในตำแหน่งที่ดีขึ้นได้ด้วยการจัดการทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ เมื่อคุณกำหนดให้ Bot เข้าถึงเฉพาะหน้าที่สำคัญและมีคุณภาพ จะทำให้ Google เข้าใจเนื้อหาหลักของเว็บไซต์ได้ชัดเจนขึ้น ไม่สับสนกับเนื้อหาที่ไม่เกี่ยวข้องหรือซ้ำซ้อน ส่งผลให้เว็บไซต์มีโอกาสติดอันดับต้น ๆ ในผลการค้นหามากขึ้นนั่นเอง

นอกจากนี้ robots.txt ยังช่วยบริหาร Crawl Budget ให้เกิดประโยชน์สูงสุดด้วย โดย Crawl Budget คือจำนวนหน้าที่ Bot สามารถเข้าถึงและประมวลผลได้ในแต่ละวัน เว็บไซต์ขนาดใหญ่ที่มีหน้าเพจจำนวนมากจำเป็นต้องใช้ robots.txt เพื่อแนะนำให้ Bot เน้นเก็บข้อมูลจากหน้าที่สำคัญก่อน เช่น หน้าผลิตภัณฑ์ หน้าบทความ  SEO หรือหน้าบริการ แทนที่จะเสียเวลากับหน้าที่ไม่จำเป็นต่อการจัดอันดับ

ข้อดีของการใช้งานไฟล์ robots.txt

• ช่วยให้การทำงานของ Bot มีประสิทธิภาพมากขึ้น กำหนดให้เก็บข้อมูลแค่หน้าที่สำคัญจริง ๆ ทำให้ไม่ต้องเสียเวลาและ Crawl Budget ไปกับหน้าที่ไม่จำเป็น
• ปกป้องข้อมูลสำคัญบนเว็บไซต์ไม่ให้หลุดไปอยู่บนหน้าผลการค้นหา โดยเฉพาะข้อมูลส่วนตัว เช่น หน้าจัดการระบบ ข้อมูลสมาชิก หรือเอกสารภายในที่ไม่อยากให้คนทั่วไปเห็น
• แก้ปัญหาเนื้อหาซ้ำซ้อน (Duplicate Content) ที่ทำให้ประสิทธิภาพ SEO แย่ลง โดยบล็อกไม่ให้ Bot เข้าถึงหน้าที่มีเนื้อหาเหมือนๆ  กัน เช่น หน้าแท็ก หน้าหมวดหมู่ หรือหน้าที่ระบบสร้างขึ้นมาเอง
• ช่วยประหยัดทรัพยากรเซิร์ฟเวอร์ เพราะ Bot ไม่ต้องเสียเวลาเข้าหน้าที่ไม่จำเป็น เว็บไซต์เลยโหลดได้เร็วขึ้น ซึ่งส่งผลดีต่อ SEO ด้วย
• ควบคุมการแสดงไฟล์ต่าง ๆ ในผลการค้นหาได้ตามต้องการ ไม่ว่าจะเป็นรูปภาพ วิดีโอ หรือไฟล์เอกสาร คุณเลือกได้ว่าอยากให้ไฟล์ไหนแสดงผลหรือไม่แสดงผลในการค้นหา
• ทำให้ Bot เจอไฟล์ Sitemap ได้ง่ายขึ้น เพราะ robots.txt เป็นไฟล์แรกที่ Bot จะมาอ่าน ถ้าใส่ตำแหน่ง Sitemap ไว้ตรงนี้ Bot ก็จะรู้เลยว่าเว็บไซต์คุณมีโครงสร้างยังไง
• กันไม่ให้หน้าที่ไม่สำคัญไปโผล่ในผลการค้นหา เช่น หน้าขอบคุณหลังทำรายการ หรือหน้าชั่วคราวต่าง ๆ ซึ่งถ้าปล่อยไว้ Google อาจมองว่าเว็บคุณมีหน้าไม่มีคุณภาพเยอะ
• จัดระเบียบเว็บไซต์ให้เป็นระบบ โดยกันไม่ให้ Bot เข้าถึงไฟล์ระบบ ไฟล์ชั่วคราว หรือหน้าที่กำลังทำอยู่ ช่วยให้การทำงานเป็นระเบียบและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

สอนวิธีสร้างและแก้ไขไฟล์ robots.txt

การสร้างไฟล์ robots.txt นั้นไม่ได้ยุ่งยากอย่างที่คิด คุณสามารถใช้โปรแกรมแก้ไขข้อความพื้นฐานอย่าง Notepad หรือ TextEdit ได้ แต่ที่สำคัญคือต้องบันทึกในรูปแบบ UTF-8 เพื่อให้ Search Engine Bot อ่านและเข้าใจคำสั่งได้อย่างถูกต้อง หลีกเลี่ยงการใช้โปรแกรมประมวลผลคำ เพราะอาจเพิ่มอักขระพิเศษที่ทำให้ไฟล์ทำงานผิดพลาดได้

ขั้นตอนการสร้างไฟล์ robots.txt

1. เปิดโปรแกรม Notepad หรือ TextEdit บนคอมพิวเตอร์
2. เริ่มเขียนคำสั่งโดยระบุ User-agent เพื่อกำหนดว่าคำสั่งนี้ใช้กับ Bot ตัวไหน
3. เขียนคำสั่ง Allow หรือ Disallow เพื่อกำหนดสิทธิ์การเข้าถึง
4. บันทึกไฟล์ในรูปแบบ UTF-8 และตั้งชื่อว่า "robots.txt" เท่านั้น
5. อัปโหลดไฟล์ไปที่โฟลเดอร์หลักของเว็บไซต์ (Root Directory)

สิ่งที่ต้องระวังในการสร้างไฟล์ robots.txt

• เว็บไซต์หนึ่งมีได้เพียง 1 ไฟล์ robots.txt เท่านั้น
• ไฟล์ต้องอยู่ในโฟลเดอร์หลักเสมอ เช่น https://www.example.com/robots.txt
• คำสั่งต้องเขียนแยกบรรทัด และระวังเรื่องการใช้ตัวพิมพ์เล็ก-ใหญ่
• สามารถใช้เครื่องหมาย # เพื่อเพิ่มคำอธิบายในไฟล์ได้

การทดสอบหลังสร้างไฟล์ robots.txt

• เข้าเว็บไซต์ผ่าน Browser แบบ Private Mode
• พิมพ์ URL ของไฟล์ robots.txt เพื่อตรวจสอบว่าเข้าถึงได้
• ใช้เครื่องมือตรวจสอบ robots.txt ใน Google Search Console (GSC)
• แก้ไขหากพบข้อผิดพลาดและทดสอบซ้ำจนกว่าจะทำงานได้ถูกต้อง

วิธีตรวจเช็ก robots.txt ผ่าน GSC

GSC หรือ Google Search Console คือเครื่องมือ SEO พื้นฐานที่คุณไม่ควรพลาด และยังเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้คุณสามารถตรวจสอบการทำงานของไฟล์ robots.txt ได้อย่างมีประสิทธิภาพด้วย ทำให้คุณมั่นใจได้ว่าคำสั่งที่กำหนดนั้นทำงานถูกต้องตามที่ต้องการ ไม่มีการบล็อกหน้าสำคัญโดยไม่ตั้งใจ หรืออนุญาตให้เข้าถึงหน้าที่ควรปิดกั้น

1. เข้าสู่ระบบ Google Search Console ด้วยบัญชี Google ของคุณ
2. เลือกเว็บไซต์ที่ต้องการตรวจสอบจากรายการ Property
3. คลิกที่เมนู "Settings" (การตั้งค่า) ทางด้านซ้าย
4. เลือก "Crawling" (การคลานข้อมูล) และคลิกที่ "robots.txt Tester"
5. ป้อน URL ที่ต้องการทดสอบในช่องทดสอบ
6. เลือกประเภทของ User-agent ที่ต้องการตรวจสอบ เช่น Googlebot, Googlebot-Image
7. กดปุ่ม "Test" เพื่อดูผลการทดสอบ

• สีเขียว - หน้าเว็บนั้นสามารถเข้าถึงได้
• สีแดง - หน้าเว็บถูกบล็อกไม่ให้เข้าถึง
• แสดงคำสั่งใน robots.txt ที่มีผลต่อ URL นั้น ๆ
• แจ้งเตือนหากพบข้อผิดพลาดในการเขียนคำสั่ง

หากพบข้อผิดพลาด คุณสามารถแก้ไขคำสั่งได้ทันทีในหน้าทดสอบ และทดลองซ้ำจนกว่าจะได้ผลลัพธ์ตามที่ต้องการ ก่อนนำไปปรับใช้กับไฟล์ robots.txt จริงบนเว็บไซต์

ข้อจํากัดของไฟล์ robots.txt

การใช้งานไฟล์ robots.txt มีข้อจำกัดสำคัญที่คุณควรทราบก่อนนำไปใช้ เพราะบางครั้งอาจไม่สามารถป้องกันการเข้าถึงข้อมูลได้อย่างสมบูรณ์ตามที่คุณต้องการนั่นเอง

ข้อจำกัดแรกของ robots.txt คือไม่ใช่ทุก Bot จะเชื่อฟังคำสั่งใน robots.txt แม้ว่า Googlebot และ Bot ดัง ๆ จะทำตามกฎที่เราตั้งไว้ แต่ก็มี Bot อีกมากมายที่อาจเพิกเฉยและเข้าถึงข้อมูลที่เราไม่ต้องการให้เข้าถึงได้ ถ้าคุณมีข้อมูลสำคัญที่ต้องปกป้องจริง ๆ ควรใช้วิธีอื่นร่วมด้วย เช่น ตั้งรหัสผ่าน หรือใช้ระบบยืนยันตัวตน

ปัญหาที่พบบ่อยอีกอย่างหนึ่งของ robots.txt คือแม้คุณจะบล็อกไม่ให้ Bot เข้าถึงหน้าเว็บได้ แต่หากมีเว็บอื่นลิงก์มาที่หน้านั้น Google ก็อาจเอาข้อมูลจากเว็บที่ลิงก์มาไปแสดงในผลการค้นหาได้ ทั้งข้อความในลิงก์และคำอธิบายต่าง ๆ ถ้าไม่อยากให้หน้าเว็บโผล่ในผลการค้นหาเลย คุณต้องใช้วิธีอื่นเพิ่ม เช่น ใส่แท็ก noindex หรือตั้งรหัสผ่านป้องกันไว้จะดีกว่า

และเรื่องสุดท้ายที่ต้องระวังคือ Bot แต่ละตัวอาจตีความคำสั่งไม่เหมือนกัน คำสั่งที่ใช้ได้ผลกับ Bot หนึ่งอาจไม่ได้ผลกับอีก Bot หนึ่ง ทำให้การควบคุมการเข้าถึงอาจไม่เป็นไปตามที่เราตั้งใจ ดังนั้นถ้าคุณมีข้อมูลสำคัญที่ต้องปกป้อง แนะนำให้ใช้ robots.txt ร่วมกับวิธีป้องกันอื่น ๆ เสมอ จะได้มั่นใจว่าข้อมูลของคุณปลอดภัยจริง ๆ

รวมคำสั่งและสคริปต์ robots.txt ที่คุณไม่ควรพลาด

ก่อนที่จะเริ่มเขียนคำสั่ง robots.txt คุณควรเข้าใจส่วนประกอบหลัก ๆ ก่อน โดย User-agent คือการระบุว่าคำสั่งนี้จะใช้กับ Bot ตัวไหน ถ้าใส่เครื่องหมาย * หมายถึงใช้กับ Bot ทุกตัว หรือจะระบุเจาะจงเช่น Googlebot ก็ได้ ส่วน Disallow ใช้สำหรับห้ามไม่ให้ Bot เข้าถึงส่วนที่ระบุ เช่น Disallow: /admin/ คือห้ามเข้าโฟลเดอร์ admin ในขณะที่ Allow ใช้สำหรับอนุญาตให้เข้าถึงได้ ซึ่งมักใช้ยกเว้นบางส่วนที่อยู่ในโฟลเดอร์ที่ถูกห้ามไว้ก่อนหน้า

สรุป

robots.txt คือไฟล์ที่ช่วยกำหนดกฎการเข้าถึงข้อมูลสำหรับ Search Engine Bot โดยคุณสามารถระบุว่าส่วนใดของเว็บไซต์ที่ต้องการให้ Bot เข้าถึงหรือไม่เข้าถึง การตั้งค่าที่เหมาะสมจะช่วยให้เว็บไซต์มีประสิทธิภาพดีขึ้นได้ และยังช่วยให้ Google เข้าใจโครงสร้างเว็บไซต์ของคุณได้ดีกว่าเดิม นำไปสู่การเพิ่มโอกาสในการติดอันดับบนผลการค้นหา สร้าง Traffic และทำให้เว็บไซต์เติบโตขึ้น อย่างไรก็ตาม การใช้งาน rrobots.txt ควรระมัดระวังและตรวจสอบให้ดี เพื่อไม่ให้เกิดการบล็อกหน้าสำคัญโดยไม่ตั้งใจ เพราะอาจส่งผลเสียต่อเว็บไซต์และ SEO ในภายหลังได้

ANGA Mastery แพลตฟอร์มแห่งการเรียนรู้! โดยผู้เชี่ยวชาญจากเอเจนซี่รับทำ SEO และ Perfomance Marketing ชั้นนำในไทย นอกจากความรู้ดี ๆ ด้านการตลาดออนไลน์และโลกธุรกิจแล้ว เรายังเปิดสอนคอร์สเรียนการตลาดในด้านต่าง ๆ มากมาย

• คอร์สสอน Google Analytics 4
• คอร์สเรียน Google Ads
• คอร์สสอน Facebook Ads